Het afplaggen van de erosiegevoelige Lössgrond in het Zuid-Limburgs heuvelland is een lange neus trekken naar alle boeren in Zuid-Limburg.
Zij zijn wettelijk verplicht om niet kerend de grond te bewerken en de grond zo veel mogelijk bedekt te houden. Een verplichting waar ik volledig achter sta. Ik heb in de jaren negentig geleerd dat het meeste bodemleven in de bovenste 10 cm zit. Dit bodemleven zorgt voor een goede kruimel structuur die veel water vasthoudt en daardoor erosie remmend werkt. Daarnaast zorg het gehele samenwerkende bodemleven ervoor om mineralen te binden aan de humus en op vraag van de plantenwortels weer beschikbaar te komen voor de groei van de planten.
Ik ben ervan overtuigd dat het gewenste doel van de Terrein Beherende Organisaties op een andere manier zonder dit afplaggen zeker zo snel bereikt zal worden.

Onderstaand mijn mail naar Staatsbosbeheer, vervolgens een reactie van een medewerker van Staatsbosbeheer vanuit het hoofdkantoor van Amersfoort. Waarna nog een reactie van mijn kant volgt. In alle respect heb ik deze mail discussie gevoerd en enkele mails zijn hieronder afgedrukt.
Namen van medewerkers heb ik weggelaten.

Bont zandoogje

Beste medewerkers Staatsbosbeheer Zuid-Limburg.

Staatsbosbeheer wil in Wolfhaag, gemeente Vaals, een aantal weilanden gaan afplaggen. Dit om bloemen en kruiden die hier vroeger veel voorkwamen te bevorderen.
Een heel slecht plan, omdat het bodemleven dat in de bovenste 10 cm aanwezig is, volkomen wordt verwijderd. Dit bodemleven is enorm belangrijk om de toplaag in structuur te houden en daardoor minder erosiegevoelig te zijn.
Het leemgehalte van löss is ongeveer 65 % en deze fijne gronddeeltjes zijn zonder samenhang met humus zeer gevoelig voor erosie. Het zal meer dan 10 jaar duren voordat enig bodemleven aanwezig is om de grondstructuur minder erosiegevoelig te maken.
Het totale bodemleven (o.a. insecten, bacteriën, schimmels, aaltjes, eencellige diertjes) is erg belangrijk voor binding van de grond en mineralen/voedingsstoffen (o.a. stikstof, fosfor en kalium).

Het geschikt maken van de weilanden voor meer kruiden die in een schraal weiland thuishoren, kan ook gerealiseerd worden door b.v. 2 jaar intensief (4 maal per jaar) te maaien en het grasmaaisel af te voeren. De snel opneembare voedingstoffen zijn dan flink verlaagd aanwezig; zie resultaten op akkerbouwproefbedrijf Wijnandsrade op niet bemeste percelen. (Proeven van 1 of meerdere jaren).
Daarna kunnen met een speciale machine gewenste kruiden doorgezaaid worden en daarbij maaisel van andere natuurweiden over de percelen gespreid en ingeëgd worden, die dan ook kunnen groeien.

Het plan voor kruidenrijke graslanden is goed, maar zorg dat het plan wordt aangepast in de richting van de door mij aangegeven aanpak.
Ik ben ervan overtuigd dat niet afplaggen beter is voor de natuurlijke ontwikkeling van kruidenrijke graslanden en voor de boeren in de omgeving, die anders jaren last zullen hebben van de erosie van deze geplagde graslanden.

Vriendelijk verzoek om deze mail ook onder de aandacht te brengen van jullie meerderen.
Ik zal graag ter plaatse met jullie willen kijken naar de beoogde weilanden voor het stimuleren van wilde planten die vroeger hier voorkwamen.

Met vriendelijke groet,
Norbert Huijts

Reactie medewerker Staatsbosbeheer vanuit het hoofdbureau in Amersfoort.
Beste Norbert,

Uw eerdere mail heb ik doorgestuurd aan de omgevingsmanager (………) die de communicatie met de omgeving van het deelproject Geuldal (omgeving Wolfhaag) regelt.

Bij het project op de Keutenberg ben ik eveneens betrokken. Bij beide projecten zijn bodemonderzoeken uitgevoerd naar de voedingstoestand van de bodem (waarbij bodemmonsters genomen zijn die in het laboratorium geanalyseerd zijn).
De bodem is voor de beoogde natuurdoelen te voedselrijk. Uit de onderzoeken blijkt dat er met name te veel fosfaat in de bovenlaag aanwezig is.
Vandaar dat wij deze toplaag afgraven en afvoeren om op die manier een goede uitgangssituatie te bieden voor de beoogde natuurdoelen.

Bij beide projecten brengen we ook landschappelijke elementen aan waaronder graften, zodat het landschap weer hersteld wordt. Daarmee wordt tevens afstroming van water afgeremd.

Staatsbosbeheer weegt net als andere natuur beherende instanties altijd zorgvuldig af welke inrichtingsmaatregelen passen bij de beoogde doelstelling en de situatie in het landschap. Als het niet nodig is om in te richten en we op andere manieren dezelfde doelstelling binnen afzienbare tijd kunnen bereiken dan nemen we dat altijd in overweging.

Voor dit soort projecten baseren we ons op kennis en ervaringen die opgedaan zijn in het Zuid-Limburgse heuvellandschap. Meer informatie over dit soort projecten en onderzoeken die ten grondslag liggen aan de betreffende maatregelen zijn te vinden op https://natuurkennis.nl/.

Daarop zijn ook verschillende onderzoeken en publicaties toegankelijk gemaakt die kennis hebben opgeleverd waar we in de projecten nabij Wolfhaag en op de Keutenberg gebruik van maken. Waaronder: https://natuurkennis.nl/publicaties/kansen-voor-heischraal-grasland-in-het-heuvelland/.

Op de Bemelerberg zijn in het verleden al goede ervaringen opgedaan met dit soort maatregelen. Dit is o.s. te zelen in https://natuurtijdschriften.nl/pub/580085/DLN2008109004008.pdf.

Ik ga er vanuit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

senior projectleider

Staatsbosbeheer
Team Projecten – Afdeling Projecten en Programma’s

Beste medewerker van Staatsbosbeheer,

Hartelijk dank voor het antwoord en de uitgebreide reportages.
Ik sta achter de doelstellingen van de natuur beherende instanties voor de betreffende percelen.
Ik heb je mail diverse malen gelezen en het verslag van de Bemelerberg en heesterberg en nog enkel rapporten van OBN gelezen.

In een rapport van OBN  onder “Werkveld en onderzoeksthema” trof ik onderstaande zin die mijn motivatie was om te reageren en nu nogmaals.
“Bovendien zorgt het reliëf in het landschap voor specifieke en complexe problemen op het gebied van hydrologie en erosie”.

Landbouwers in Zuid-Limburg moeten niet kerend grond bewerken om de humus en bodemleven intact te houden om zodoende het waterbergend vermogen te vergroten en erosie te verminderen. Daar sta ik nog steeds volledig achter. Ik was een van de eerste die dit in de jaren negentig toepaste voordat het verplicht werd.
Deze toplaag weg halen heeft gevolgen voor de waterberging en erosie.
Als er veel kalk brokken op en in de bodem zitten kan het regenwater direct de bodem inzakken, maar als er nog een Löss laag overblijft zal erosie optreden. Zie foto’s van het afgeplagde in Eys die ik meestuur als bijlage.

Met 3 of 4 keer maaien per jaar en dit 2 á 3 jaar doen zal met het afvoeren van gras de fosfaat en stikstof hoeveelheid in de bodem flink afnemen. Maaihoogte tussen 5 á 8 cm om de hergroei snel te laten plaatsvinden. De laatste maal in september/oktober erg kort maaien en direct daarna doorzaaien met de gewenste kruiden en op een iets later tijdstip maaisel van vegetatie van kalkgrasland opbrengen.
Daarna met schapen laten beweiden zoals dat nu en in het verleden goede resultaten opgeleverd heeft. Eventueel met mozaïek beweiding. Schapen voeren 60 % van de mineralen van het perceel af laat een rapport van de WUR zien die ik van Lardinois schapenhouder uit Eperheide kreeg. Zij doen veel beheers werk in Natuurterreinen in Zuid-Limburg. Schapen zorgen door hun manier van begrazen voor een grotere biodiversiteit.   
Banden van trekkers voor het maaien van percelen zullen de grond verdichten en sporen maken waardoor na het maaien erosie kan ontstaan.

Overweeg om van deze werkwijze ook een proef te maken, omdat deze manier veel minder ingrijpend is op de hellingen van Zuid-Limburg.

Ik hoor graag van je en wil wel eens kijken op de Bemelerberg als dat kan.

Met vriendelijke groet,

Norbert Huijts
Voerendaal
06-54781748
biologische akkerbouwer met pensioen.
www.kasteelhoeveputh.nl/blog

Van één perceel dat afgeplagd is weet ik van mijn collega dat dit perceel al 15 jaar niet meer bemest is en voor het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) van de EU is opgegeven als natuur en dus ook niet bemest mag worden en is.
Als boer voelt deze manier van werken helemaal verkeerd

.
Ik trek daarom nu een gelijkenis met de ruilverkaveling in Zuid-Limburg. Mensen met ervaring van ruiverkaveling elders in Nederland zijn hier met deze ervaring de gronden (erosiegevoelige Lössgronden en heuvels) komen herverkavelen. Diverse graften en andere erosie remmende elementen zijn weggehaald zodat grote percelen ontstaan die gemakkelijker te bewerken zijn, zodat de voedselproductie verhoogt kan worden. Het Ransdalerveld is jaren later gedeeltelijk weer herverkaveld om de grote erosie problemen te verminderen 

Als je in een omgeving/percelen andere doelen wil nastreven, ga dan eens met boeren uit de omgeving praten, gebruik hun kennis en ervaring. Zoek dan boeren op die biologisch werken of gangbare boeren die heel bewust bezig zijn en voor jullie natuurpercelen beheren.

Norbert Huijts.

Voerendaal