Reactie op artikel in DE Limburger (14-02-2024): Vuil grondwater bedreigt unieke natuur
Reactie op artikel in De Limburger 14-02-2024. Is niet geplaatst als reactie op de Opiniepagina.
Vuil grondwater bedreigt unieke natuur.
Dit artikel laat zien dat de onderzoekers en journalist niet op de hoogte zijn welke inspanningen er door de landbouw na 1980 zijn genomen om de milieubelasting van hun landbouwbedrijven omlaag te brengen. Er waren heel veel projecten en cursussen in Zuid-Limburg om de milieubelasting terug te dringen. Veel organisaties zoals Waterleiding Maatschappij Limburg, Natuur en Milieufederatie Limburg, LLTB, provincie en meerdere andere kennis en onderzoeksinstellingen waren hierbij betrokken. De drinkwaternorm van 50 mg nitraatstikstof is daardoor in Zuid-Limburg gehaald en de projectmethoden is door WML naar Midden- en Noord-Limburg uitgebreid en later door alle waterleidingsbedrijven in Nederland is overgenomen.
Naast de landbouw zal ook de industrie (o.a. Geleen en Luik), anderen en zelfs de natuur beherende instanties zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Limburg landschap hun stikstofemissie omlaag moeten brengen. In een recent openbaar rapport van het NMI (Nutriënten Management Instituut) uit Wageningen in opdracht van het WML blijkt dat de stikstofdepositie van de oude bossen in eigendom van de WML veel te hoog is.
Laten we samen in respect voor elkaar op alle plekken in Zuid-Limburg werken om verdere oplossing te vinden en toe te passen.
Aanvulling op bovenstaand reactie. Ik hoop dat jullie deze reactie in de bijlage in de rubriek “Ingezonden brieven” willen plaatsen.
Verder heb ik hier beneden nog een aantal aanvullingen die ik graag door jullie aan de onderzoekers en journalist Vincent Janssen gestuurd zie.
WML had begin 1990 een plan klaarliggen om een fabriek te bouwen om het grondwater te zuiveren van stikstof. Vanuit de landbouw is toen contact gelegd met WML. In 1997 is de Stichting Mergelland Corporatie opgericht met steun van NMFL en LLTB, bestuursleden waren boeren vanuit alle sectoren en vanuit de natuur vooral IVNers, allen uit de regio. Uiteraard met (financiële) steun van WML en de provincie. Voor het opzetten van projecten en cursussen moesten alle bestuursleden goedkeuring geven. Veel boeren uit Zuid-Limburg hebben met veel inzet aan deze bijeenkomsten deelgenomen. Het plan van WML voor de stikstofreductie van het drinkwater was daardoor niet nodig. Natuurlijke elementen zijn in die tijd ook aangelegd en worden nu begeleid door Natuurrijk Limburg. 10 gangbare bedrijven zijn in deze tijd omgeschakeld naar biologische bedrijfsvoering.
Wouw boven de velden van Kasteelhoeveputh
Verschillende projecten zijn in een eerdere periode in studieclub verband uitgevoerd. Vanaf 1985 zijn in deze clubs door Centrum Landbouw en Milieu (CLM) projecten uitgevoerd om voor de voedselproductie door middel van Mineralenbalans van de bemesting en milieubelasting punten van de gewasbescherming grip te krijgen op de milieubelasting door de landbouw. Door de Dienst landbouw Voorlichting (DLV nu Delphy) zijn boeren begeleid om geïntegreerd te werken, nu noemen ze deze methode Natuur Inclusieve Landbouw of ICM.(Integrated Crob Management). Grondmonsters werden genomen voor nitraat meting en verschillende boeren deden deze grondmonsters zelf bepalen met de Nitracheck meter.
Woeler om storende lagen te breken i.v.m.niet kerende grondbewerking.
Het stikstof probleem wordt eigenlijk geïmporteerd. Veel veevoer wordt geïmporteerd, vooral uit Zuid-Amerika en dan vooral voor varkens- en kippenbedrijven. Deze bedrijven liggen in Nederland vooral geconcentreerd in enkele gebieden. Op wereld schaal is 2/3 van het landbouwareaal voor de productie van veevoer en 1/3 voor voedsel voor ons mensen. Het lijkt me voor de voedsel en klimaat opgave beter dat dit in de loop van de jaren naar 1/3 plantaardige productie gaat voor het maken van veevoer. Het andere probleem met veel bedrijven met kippen en varkens in sommige regio’s is het gevaar voor het uitbreken van nieuwe pandemieën, daar is al vaker voor gewaarschuwd.Wo
Nieuwe methoden die de laatste 10 jaar ontwikkeld zijn: – sensoren die de bladgroen activiteit in de bladeren van de planten meet waar uit de stikstof behoefte van de plant afgeleid kan worden en er dus wel of niet bij bemest hoeft te worden. – websiteprogramma’s, zoals van het Louis Bolk instituut ( https://louisbolk.nl/ndicea ) , door vele middelen, bewerkingen en andere factoren in te brengen en met ondersteuning van een weerstation in de buurt is de mineralisatie (o.a. stikstof) te volgen waardoor de bemesting op het scherps van de snede kan plaats vinden.
Stikstof meten van grondmonsters met de Nitracheckmeter
En zo zijn er nog meer methoden om de beheersbaarheid van de bemesting, gewasbeschermingsmiddelen en het milieueffect te vergroten. Zie hieronder de evaluatie van de Crowdfundings actie van Urgenda en LTO. https://1001ha.nl/wp-content/uploads/1001ha-Evaluatieverslag.pdf
Kruidenrijk grasland goed voor bodemleven en dus vochthoudend vermogen en erosie.
De overheid legde in de afgelopen 20 jaar generieke maatregelen aan de boeren op en daardoor werden boeren, biologisch en ook vele gangbare boeren die hun milieubelasting drastisch verlaagd hadden, gestraft terwijl dit juist de boeren zijn die de oplossing voor de milieuproblemen zijn. Het KDW (kritische depositie waarde) is een rekenkundige tool die over een heel gebied de stikstofdepositie legt die dan voor alle bedrijven gelijk is waardoor boven genoemde bedrijven soms grote vervuilende bedrijven werden. Logisch dat de boeren kwaad werden. Jammer van de vernielingen door individuen, dat doet afbreuk aan het imago en draagt niet bij aan oplossingen.
Laten we vooral de milieuproblemen in Nederland en de regio maatschappelijk in alle respect voor elkaar van onderop oppakken en niet van bovenaf afdwingen. Hooguit doelen stellen en die met respect begeleiden.
Torenvalken dit voorjaar voor het eerst samen op de stok. Veel soorten roofvogels vinden voldoende voedsel op de velden. Een rijke biodiversiteit.
Hopelijk gaan jullie deze informatie oppakken en burgers/consumenten goed informeren, want zij kunnen door hun aankopen milieubewuste productie stimuleren.to
Onderstaande mail kreeg ik van een collega met een melkveebedrijf langs een beekdal midden in Zuid-Limburg als reactie op bovenstaand artikel.
Dank voor je bericht, goed van je te horen, en fijn dat je het voor de boerensector opneemt.
Mijn ongenoegen over het krantenartikel:
Waar komt dit nu opeens vandaan, wie zit hier achter? Het is blijkbaar een onderzoek van jaren geleden (2017?)
In het artikel wordt niet vermeld wie de opdrachtgever van het onderzoek is
De journalist heeft blijkbaar de slechtste resultaten uit het onderzoek geplukt
Het is niet duidelijk of de verontreiniging wel helemaal aan de landbouw is toe te schrijven. Vliegveld Beek kan ook van grote invloed zijn, bij de gladheidsbestrijding wordt ureum (?) gebruikt.
Daarnaast ben ik gefrustreerd dat de minister het hele lössgebied aanwijst als Nutriënten Verontreinigd gebied. Bij ons meet het RIVM al vele jaren het bodemvocht (- 1,5 m). Verleden jaar zaten we op een gemiddelde onder alle percelen van 12 mg nitraat/liter. Ver onder de toegestane norm. En dan moet ik uitleggen dat we NV-gebied zijn.
Evaluatie kruidenrijk grasland en kruidenrijke groenbemester. 2-11-2023
In 2020 heeft LTO en Urgenda een crowdfundingsactie opgezet om kruidenrijk grasland te stimuleren bij melkveehouders. Het werd een doorslaand succes. Dit jaar is er een kruidenrijke groenbemester voor akkerbouwers bij gekomen.
Kruidenrijk grasland
Melkveehouders kregen de meerkosten van het kruidenrijk grasmengsel t.o.v. Engels graszaad voor 3 ha vergoed om ervaring op te doen. Voor veel boeren was het een eyeopener hoe hun koeien reageren op kruidenrijkgrasland. 80 % van de boeren zeggen dat de koeien het beter eten dan raaigras en 97 % zegt dat de melkproductie hetzelfde of beter is. Terwijl 60 % van de gangbare boeren zegt in het eerste jaar geen kunstmest gebruikt te hebben, waardoor de stikstofuitspoeling vermindert en veel minder CO2 uitstoot die nu niet nodig is voor de stikstofkunstmest productie. Ook op andere milieufactoren wordt flinke winst geboekt zoals: – meer biodiversiteit, 77% ervaart meer insecten en weidevogels en andere dieren. – meer waterberging, 57 % ervaart meer weerstand tegen droogte en vernatting. – Bestrijdingsmiddelen, 84 % gangbare boeren gaven aan geen onkruidbestrijding te hebben toegepast.
Goed bodemleven netwerk en kruidenrijk grasland gaan goed samen.
Geweldige resultaten die passen bij mijn eerdere blogs (www.kasteelhoeveputh.nl/blog) waar ik voor gangbare landbouw pleit met minder gebruik van kunstmest en gewasbescherming. Samen met andere innovaties en teeltsystemen kan de totale landbouw emissiearm produceren en ook nog een goed rendement halen om zo het bedrijf voort te kunnen zetten en met een goed privé-inkomen. Ik denk dat dit goed mogelijk is tussen of naast natuurgebieden.
Op de website www.1001ha.nl is uitgebreidere informatie te vinden over deze crowdfunding van Urgenda en LTO en ook een verrassende evaluatie van het project kruidenrijkgrasland. Laat je verrassen!
Artikel in De Limburger van 7 oktober 2023 op de Opiniepagina
Nieuwe Europese regels gaan het manipuleren van groente en fruit door gen-modificatie een stuk makkelijker maken, schreef De Limburger op 7 oktober in een groot artikel. Tot grote onvrede van biologische boeren in Nederland.
Het artikel zoomt in op een nieuwe variant van gen-modificatie, de CRISPER-Cas methode. De Europese Commissie wil consumptieproducten die zijn gemaakt met die methode toelaten op de markt zonder vermelding hiervan op de verpakking. Het Europees Parlement moet dit voorstel nog goedkeuren. Door de CRISPER vermelding achterwege te laten, kan de consument niet meer kiezen of hij deze voedselproducten wel of niet wil.
Met CRISPER hebben laboratoria de mogelijkheid om genen met een bepaalde gewenste eigenschap heel nauwkeurig uit de DNA streng te knippen en in het DNA van een ander levend organisme te plakken. Die plant, of welk organisme dan ook, krijgt zo die gewenste eigenschap. Zelfs genen op die manier van een bacterie naar een plant verhuizen is mogelijk.
DNA
Een praktijkvoorbeeld: grondbacteriën hebben de eigenschap om het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat, de werkzame stof van het product Roundup, af te breken. Onderzoekers hebben de genen gevonden die hiervoor zorgen en via CRISPER overgebracht naar maïs, sojabonen en katoen. Deze drie gewassen, grootschalig geteeld in Zuid-Amerika, worden met Roundup bespoten zodat alle onkruid doodgaat en alleen maïs, sojabonen en katoen overblijven. Die gewassen zijn dan immers niet langer gevoelig voor glyfosaat.
Het op bredere schaal toepassen van CRISPER zal de biodiversiteit verminderen. Immers: deze genetisch gemodificeerde gewassen zullen wereldwijd op vele honderdduizenden hectares geteeld worden. Er ontstaan dan grote oppervlakten met monocultuur van een universeel ras. Voor biodiversiteit en natuur is daarbij geen enkele plaats. Bij deze grootschalige teelt zal de resistentie tegen tientallen ziekten en plagen snel afgebroken worden. De boeren gaan er financieel op achteruit doordat de grote concerns de markt van gepatenteerde gewassen en gewasbeschermingsmiddelen volledig in handen hebben. In het artikel in De Limburger staat ook dat in het verleden gen-modificatie geregeld leidde tot een toename van bestrijdingsmiddelen en bodemvervuiling, zoals in Zuid-Amerika.
Het is jammer dat de Limburgse Land en tuinbouwbond meegaat in de redenatie van de grote bedrijven. Tegenover de twee à vijf grote internationale bedrijven staan wereldwijd vele tienduizenden kleinere kwekerijen – boeren, familiebedrijven en coöperaties – die samen in staat zijn tientallen malen sneller planten te kweken met hoge resistentie tegen regionale ziekten en plagen. Ook kleinere plantenkweekbedrijven maken samen gebruik van laboratoria om goede genen op te sporen om deze vervolgens op klassieke wijze in te kruisen. De biologische landbouw wil geen geknutsel met gentech aan hun gewassen. Alleen biodiversiteit kan ziekte en plagen bij gewassen beheersbaar houden.
De biologische boer stimuleert biodiversiteit door juist op kleinere percelen te werken. De biologische boer zaait ook meerdere rassen van een gewas.. Hij stimuleert het hele bodemleven door de manier waarop hij de grond bewerkt en door kruidenrijk grasland en kruidenrijke groenbemester te zaaien. Hij gebruik juist géén synthetisch-chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest.
Verkeerde afslag
De Wageningse emeritus-hoogleraar Edith Lammerts van Bueren waarschuwt dat door gentech en grootschalige landbouw de resistenties die nog in de wilde natuur voorkomen sneller zullen verdwijnen.
Crisper is ongetwijfeld een technisch hoogstandje, maar in het licht van de grotere opgave voor een duurzame en toekomstbestendige landbouw is het absoluut de verkeerde afslag.
CRISPER-Cas. Knippen in het DNA van planten 2-10-2023
De EU-commissie wil consumptieproducten met de Crisper-Cas gemaakte methode toelaten op de markt zonder vermelding op de verpakking van de producten. Het EU-parlement moet dit voorstel van de EU-commissie nog goedkeuren. Door het niet vermelden of het product wel of niet gemaakt is via deze methode kan de consument niet meer kiezen of hij deze ontwikkeling wel of niet wil.
Deze methode zal geen bijdrage leveren aan het bevorderen van de biodiversiteit omdat: deze methode erg duur is wordt deze alleen gebruikt door enkele heel grote internationale beursgenoteerde kweekbedrijven die nu onderdeel zijn van chemische bedrijven die gewasbeschermingsmiddelen voor de landbouw maken.
De biodiversiteit in de natuur gaat erdoor op achteruit omdat: Deze genetisch gemodificeerde gewassen zullen wereldwijd op vele honderdduizenden hectares geteeld worden. Er ontstaan dan grote oppervlakten monoculturen, van een universeel ras, waar voor biodiversiteit en natuur geen enkele plaats is. Bij deze grootschalige teelt zal een of meerdere resistenties tegen ziekten en plagen snel doorbroken worden. Voor andere ziekten en plagen op deze gen-rassen zal dan nog steeds (voorbehoedend) gespoten moeten worden.
Ook de boeren gaan er financieel op achteruit omdat de grote concerns de markt van gepatenteerde gewassen en gewasbeschermingsmiddelen volledig in handen hebben. Alleen de aandeelhouders van deze grote internationale concerns worden beter van deze methode.
Tegenover de 2 á 5 grote internationale bedrijven staan wereldwijd vele tienduizenden kleinere kweekbedrijven (boeren en familiebedrijven) die samen in staat zijn tientallen malen sneller regionale/klimaatzone resistente planten te kweken voor regionale ziekten en plagen.
In het licht van de grotere opgave voor een duurzame en toekomstbestendige landbouw is het technische hoogstandje van Crisper-Cas absoluut de verkeerde afslag.
De laatste tijd staan er veel artikelen in De Limburger over de landbouw betreffende: stikstof, biodiversiteit, water, natuur en andere samenhangende items. Het is jammer genoeg niet tot een overeenstemming gekomen voor een landbouwakkoord doordat LTO uit het overleg stapte. Vooral ook doordat de Agrarisch Jongeren, ondanks enkele pijnpunten, nog steeds vertrouwen hadden in een landbouwakkoord dat het mogelijk maakt om hun (toekomstig) bedrijf aan te passen aan de wensen van de maatschappij en er een goed inkomen uit te halen. Door alle krakeel zijn enkele jaren verloren gegaan waar gezamenlijk aan oplossingen gewerkt had kunnen worden. De kaart van minister van der Wal en de stelling van Tjeerd de Groot veroorzaakte terecht een storm van protest onder de boeren. Ook met de Kritische Depositie Waarde (KWR) kunnen boeren op perceels en bedrijfsniveau niets. Wel met de Mineralenbalans waar stikstof deel van uitmaakt om de bemesting te sturen naar een mindere stikstofuitstoot.
Fasant hen
Ook Frans Vaessen van WML (Limburgs drinkwater) herkent zich niet de Löss-nitraatcijfers van minister van der Wal. Landbouwers in grondwaterbeschermingsgebieden in Zuid-Limburg hebben, vanaf 1997 in samenwerking met WML in het project Duurzaam Schoon Grondwater (DSG), met succes het stikstofniveau drastisch weten te verlagen. In 2021 zat de gemiddelde uitspoeling onder de agrarische percelen in grondwaterbeschermingsgebieden in Löss zelfs onder het gewenste niveau van 50 mg. Nitraat/liter (Bron: DSG).
Recent onderzocht WML nitraatuitspoeling in haar gronden in grondwaterbeschermingsgebieden. De biologische landbouwpercelen en jonge bosaanplant hebben nauwelijks uitspoeling maar in oude bossen wordt extreem hoge stikstof -/ nitraatuitspoeling gemeten (Bron: NMI-rapporten). De groei van struiken en bomen in jong bos legt koolstof maar ook stikstof vast in een bepaalde koolstof/stikstof (C/N) verhouding. Oud bos daartegenover heeft veel dood hout dat verweerd en valt uit elkaar in koolstof en stikstof en deze stikstof veroorzaakt een te hoge stikstof concentratie in het oude bos waardoor de biodiversiteit verdwijnt. In mijn jeugd hadden boeren en sommige burgers een gedeelte van een bos voor hak- en geriefhout, op die manier werden kleine plekken open met meer zonlicht op de bodem, waardoor er een grotere biodiversiteit ontstond. Tevens wordt stikstof uit het bosperceel via het hout afgevoerd.
Natuur beherende organisaties: Beheer de (oude) bossen en maak een beheersplan over tientallen jaren. Zorg voor rillen voor insecten en kleine dieren en voor open plekken in het bos. Zorg voor gericht afvoer van stikstof via afvoer van hout uit oude bossen.
Geen praktische ervaring is de oorzaak van het volgende: Vorig jaar heeft een groep een rechtszaak gewonnen tegen Natuurmonumenten om vee, die Natuur Monumenten inzet voor natuurbeheer, uit de Brunssummerheide te verwijderen. Het is juist dat uitwerpselen van vee stikstof bevat, maar het vee groeit door het grazen behoorlijk in gewicht. De kalveren die er vaak bij hun moeder lopen kunnen in een seizoen wel 150 kg zwaarder het terrein verlaten, op deze manier wordt veel stikstof het gebied uit gebracht.
Boeren: – Onderzoek via je mineralenboekhouding op perceels of bedrijfsniveau of er nog mogelijkheden zijn voor het verminderen van de stikstof uitstoot van je bedrijf. Het computerprogramma Ndicea van het Louis Bolk instituut of een ander managementprogramma en een Chlorofyl sensor kan je ondersteunen in het bepalen van stikstofbehoefte van een gewas. – Samenwerken van akkerbouwers en veehouders is circulair werken en is goed voor de biodiversiteit. – Doe regionaal mee aan een NIL-project
Laten we nu de regering gevallen is alvast in de regio’s aan de slag gaan om gezamenlijk, in respect met elkaar, de stikstofdepositie omlaag brengen en niet wachten op een nieuwe regeringsploeg.
Ieder voorjaar genieten we al 50 jaar van de vele en bijzondere bloemen in onze omgeving in Voerendaal en de kalkgraslanden van de Kunderberg, Gerendal en de weilanden en bossen ten zuiden van Wijlre. Veel soorten orchideeën en andere prachtige bloemen. Bij deze een kleine selectie: Het Gerendal
Het Gerendal vanaf de orchideeëntuinHondskruid
Poppenorchis x soldaatjePoppenorchisGrote Muggenorchis
De Kunderberg in de gemeente Voerendaal
De volgende foto’s zijn niet van orchideeën maar van planten die in hetzelfde gebied voorkomen.
Vanaf de orchideeënweide richting Ubachsberg.Kunderberg met veel ratelaar en orchideeën.Ratelaar.Vele grote perken met Veldsalie.Knautia, Trilgras en Muskuskruid. Grote Centauri en Muskuskruid.
Dit jaar waren de orchideeën 2 à 3 weken laten dan normaal vanwege het koude en natte voorjaar. Na de weersomslag naar erg warm weer waren de bloemen snel in alle pracht aanwezig. Ieder jaar genieten we volop van alle seizoenen in ons Zuid-Limburgs landschap.
Ook in onze omgeving zijn enkele orchideeën aanwezig.
Gevlekte orchis in de rand van een regenwaterbuffer ten noorden van Voerendaal.
Mineralenbalans en Kritische Depositie Waarde Voerendaal, 3 januari 2023 Beste Tjeerd de Groot en Derk Boswijk,
Tjeerd de Groot stap af van het leidend zijn van de KDW en omarm de mineralenbalans die het mineralenoverschot per ha berekend. Dit kunnen boeren hanteren en beslissingen nemen om het mineralenoverschot gemiddeld over de jaren heen onder de 50 kg stikstof per ha te brengen, als ze dit al op hun bedrijf nog niet gehaald hebben. In de waterbeschermingsgebieden van de WML in Zuid-Limburg is dit doel bereikt. Veel boeren gebruiken deze methode en hebben een lager overschot maar een deel van de boeren die nog de methode van tientallen jaren geleden hanteren hebben soms overschotten van enkele honderden kilo’s stikstof per ha als gemiddelde van hun bedrijf. Deze laatste groep boeren moet je meenemen/stimuleren naar een lager overschot. In Zuid-Limburg is de Mergellandcorporatie (samenwerking van natuurmensen en boeren uit Zuid-Limburg en de Milieufederatie Limburg en de LLTB) een achttal jaren actief geweest met o.a. een 4-jarig project “Voor Wat Hoort Wat”. Dit project heeft veel positieve resultaten opgeleverd en veel deelnemers volgden de bijeenkomsten, spraken mee en pasten zaken op hun bedrijf aan. Ik was er bestuurslid. Bij het Centrum Landbouw en Milieu zat ik in de jaren negentig in een boerenadviesgroep die meerdere projecten begeleiden en ben toen in enkele gebieden geweest waar projecten plaats vonden. Van de Friese Wouden tot Zuid-Limburg.
Nederland heeft vele prachtige en diverse landschappen die absoluut behouden moeten worden.
Ik kan begrijpen dat je snel resultaat wil voor de natuur dat zou ik ook graag willen maar in alle respect, geef boeren een reden en een instrument om aan oplossingen te werken, dan is er mijns inziens sneller en beter resultaat mogelijk. Met de KDW kunnen de boeren op hun bedrijf niets, maar wel met een mineralenbalans, dat geeft inzicht. Ik stuur een mineralenbalans van mijn bedrijf mee. Derk Boswijk, ik was positief verrast na je eerste optreden en interviews als woordvoerder Landbouw van het CDA. Je maakte duidelijk dat er iets moest veranderen in de werkwijze van een aantal boeren en je ging een stevige discussie niet uit de weg. Misschien nog te langzaam voor mij, maar stap voor stap is beter dan in een keer een te grote stap te maken. Daag boeren uit om stappen te zetten naar een landbouw die natuurinclusief en euregionaal is en goed naast een natuurgebied past.
Beste heren, je kan beleid van +/- 20 jaar lang niet van de een op de andere dag omkeren. Dat dit oude beleid schadelijk is voor het milieu en uiteindelijk ook economische schadelijk is is helder. De meeste boeren bedrijven hebben een cyclus van een jaar en de meeste boeren zullen enkele jaren ervaring nodig hebben om te veranderen.
De nieuwe minister van Landbouw dhr. Adema gaat voortvarend te werk en maakt goede plannen die hopelijk snel resultaat hebben. Samenvattend: Gebruik instrumenten als een mineralenbalans en vergelijkbare methoden om boeren in beweging te krijgen naar een lager gebruik van (kunstmest)stikstof, dan verlaagt de KDW vanzelf ook. De natuur zal dan op termijn ‘automatisch’ verbeteren doordat er dan sprake zal zijn van verkleining van het stikstofoverschot dat in bodem, grondwater en lucht komt.
Groetend en mijn beste wensen en goede gezondheid voor jullie beiden. Hopelijk wordt 2023 een jaar met minder polarisatie en meer samenwerking en begrip voor elkaar.
Norbert Huijts Steinweg 2 6367GM Voerendaal 0654781748 www.kasteelhoeveputh.nl en Blog In 2018 gestopt als biologische akkerbouwer in Zuid-Limburg
Onlangs stond in de krant dat acteur Leonardo DiCaprio de kweekvleesburger omarm ten wil ondersteunen. Ankie Hoefnagels sprak in een column steun uit voor dit initiatief, omdat zij zich grote zorgen maakt over de huidige milieubelastende veehouderij, onder andere met het oog op de toekomst van haar kleinkinderen. Dat er al jaren door wetenschappers en bedrijven wordt toegewerkt naar grootschalige productie van kweekvlees is een interessante ontwikkeling. Vanuit mijn ervaringen als biologische akkerbouwer laat ik daar graag een wat ander licht op schijnen in de bredere context van het streven naar een meer duurzame toekomst en gezonde voeding. Laat ik beginnen met te zeggen dat ik mij ook grote zorgen maak over het milieu als het zo doorgaat met de voedselproductie zonder dat stevige milieumaatregelen worden genomen, zeer zeker met het oog op de toekomst van mijn kleinkinderen. Je hebt echt geen vlees nodig, laat staan kweekvlees, om voldoende eiwittenen andere voedingsstoffen binnen te krijgen. Ik vrees dat ‘cosmetische maatregelen’ naar voren worden geschoven die kwalitatief noch kwantitatief oplossingen bieden voor de grote vragen waar we voor staan bij onze voedselproductie, zoals het verminderen van het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Kweekvlees wordt gemaakt uit stamcellen die op kweek worden gezet in een groeivloeistof die bestaat uit water, suikers, aminozuren, vetten, vitamines en mineralen. Stamcellen kunnen uitgroeien tot nieuw spierweefsel, ofwel vlees. Industrieel geproduceerd. kweekvlees is geen circulair product. Bovendien is voor grootschalige productie van kweekvlees veel energie nodig.
Biodiversiteit Terrein beherende instanties zoals Het Limburgs Landschap gebruiken runderen,schapen en geiten om het landschap divers te houden. Daarmee creëren ze open en gesloten landschappen met als resultaat een veel grotere en fascinerende biodiversiteit. Natuur beherende organisaties leveren op deze manier een positieve bijdrage aan de biodiversiteit en ook aan het klimaat. Het vlees van deze dieren eten is geen aanslag op de biodiversiteit en het klimaat. Maar consumenten kunnen beter overstappen op een menu met minder vlees en zoveel mogelijke regionale (biologische) groenten kopen en deze onbewerkte producten zelf klaarmaken. Dat is simpeler en kost minder vervoer en energie. Je hebt echt geen vlees nodig, laat staan kweekvlees, om voldoende eiwitten en andere voedingsstoffen binnen te krijgen. Wil je toch vlees eten, doe dat dan met mate en koop vlees van natuur beherende organisaties, biologische bedrijven of extensief gangbare veeteeltbedrijven. Een rapport van de Universiteit Wageningen toont aan dat de biologische melkveehouderij 70 procent minder stikstof uitstoot dan de gangbare melkveehouderij die hier lering uit kan trekken. De hoeveelheid kunstmest (met stikstof) zal voor sommige bedrijven flink omlaag kunnen; kruidenrijk grasland kan een grote bijdrage leveren aan een stabiele koolstof stikstof verhouding. Het gebruik van sojabonen uit Zuid-Amerika voor eiwitrijk krachtvoer kan worden afgebouwd. Plantenteelt voor humane en dierlijke voeding kan het beste in West-Europa plaatsvinden.
Circulaire productie Circulaire productie past het beste in de regio. Samenwerking tussen akkerbouwers en veehouders zal gestimuleerd moeten worden om regionale circulaire productie te laten plaatsvinden net zoals vroeger gebeurde in het gemengd bedrijf. De akkerbouw en veehouderij kunnen voor zover ze het niet al doen beginnen met het integreren van biologische methodes waardoor ze minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig hebben. Kweekvlees kweekt vooral te hoge verwachtingen en leidt af van de roep om, en de noodzaak tot, grote inspanningen en investeringen in het verduurzamen van onze voedselproductie op biologische grondslag.
Norbert Huijts uit Voerendaal is voormalig biologische akkerbouwer.
Aanvulling op dit artikel. Er ligt voor de totale landbouw ( Veehouderij, akkerbouw, groenteteelt en kassenbedrijven) een opdracht om de uitstoot van gassen uit de landbouw, die opwarming van de atmosfeer van de bevorderen, te verlagen naar een niveau van evenwicht. De biologische bedrijven die het meest de evenwicht situatie benaderd zijn op dit moment met een 4 % een klein deel van de totale landbouwbedrijven. Als dit in 2030 een 10 % zal zijn ben ik al blij. Voor de bedrijven die met synthetische middelen werken zijn de doelstelling lijkt mij ook haalbaar. Ik ben lang genoeg gangbaar boer geweest om te kunnen inschatten wat op dit moment de mogelijkheden zijn om naar een evenwicht situatie toe te werken. Vanaf 1985 zijn er vele projecten geweest waaraan ik ook heb deelgenomen. In die periode is de negatieve invloed van de deelnemende bedrijven flink verlaagd. De kennis en de ervaringen op de proefbedrijven van de WUR (Wageningen Universiteit) is in de laatste 20 jaar door ontwikkeld, inclusief de ontwikkelingen op de landbouwbedrijven zelf. Daarbij zijn de technische ontwikkelingen ook verder gegaan. De satelliet besturing op de trekkers maakt het mogelijk om de percelen over de jaren heen kleiner te maken zodat over de jaren heen op alle percelen een gewasrotatie kan worden aangehouden die op deze kleinere percelen een grotere biodiversiteit bevorderen. Door gangbare bedrijven kan b.v. op spuitbaan breedte banen gemaakt worden die over de jaren heen exact op dezelfde plaats liggen. Het is/wordt mogelijk om ziekten en plagen met synthetische middelen te bestrijden op de plekken in het perceel waar deze zich voordoen, daardoor zijn minder bestrijdingsmiddelen nodig. Op de plekken waar niet gespoten is neemt de weerbaarheid tevens toe.
Door de landbouw zal een stappenplan gemaakt moeten worden op welk niveau en wanneer ze met de stappen de doelen willen bereiken.
Op dit gangbare bedrijf wordt al enkele jaren op spuitboom breedte gewerkt. De biodiversiteit is in deze periode zichtbaar gegroeid.
De richting die de manier van produceren van voedsel in de landbouw moet ingaan, is al vele tientallen jaren punt van discussie. De oplossingen die zij aandraagt in haar betoog in De Limburger (16/6) zullen niet veel bijdragen aan het verminderen van het klimaatprobleem. Welke keuzes kunnen boeren maken om duurzamer te gaan produceren? Honger in de wereld los je niet op door voedsel over de hele wereld te verslepen, maar door onze kennis van biologische landbouw en biodiversiteit naar ontwikkelingslanden te brengen. Een prachtig voorbeeld hiervan is het Sekem-project in de woestijn van Egypte. Ik zet vraagtekens bij het gebruik van additieven in veevoer, het effect daarvan zal niet groot zijn op de methaanemissie. Vlees kweken uit een cel is mijns inziens geen ideale oplossing. Minder vlees Ik ben absoluut voorstander van het minder consumeren van vlees en het gebruik van plantaardige proteïnen ter vervanging van vlees. De teelt van vlinderbloemige gewassen zoals (kikker)erwten, bonen, peulen, lupinen en andere gewassen die stikstof produceren, waarvan eiwitten gemaakt worden, moet veel meer gestimuleerd worden. Deze gewassen moeten voor de Nederlandse markt vooral in Nederland en Europa geteeld worden, niet in verre landen. Het gaat erom welke keuzes boeren gaan maken om duurzamer te kunnen produceren. Er hebben in de afgelopen tientallen jaren hoofdzakelijk twee soorten innovaties plaatsgevonden in de landbouw gesteund door onderzoek aan de Landbouw Universiteit Wageningen en de vele proefbedrijven: – Produceren van plantaardig en dierlijk voedsel met gebruik van kunstmatige middelen zoals kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen; toegepast met gebruik van precisielandbouwapparatuur. Deze manier gaat uit van bestrijden van ziekten en plagen en een maximale opbrengst, liefst met gebruikmaking van gentechnologie; in de EU is dit niet toegestaan. – Produceren van plantaardig en dierlijk voedsel met gebruik van alleen natuurlijke processen en het gebruik van rassen die een grote weerbaarheid hebben tegen ziekten en plagen. Het afwisselend telen van zes of meer gewassen, steeds vaker in smalle stroken zodat ziekten en plagen beheersbaar blijven, toegepast met gebruik van precisielandbouwapparatuur en mechanische onkruidwieders gestuurd door camera- en/of satellietbesturing. Deze methode wordt gebruikt door biologische boeren en enkele gangbare landbouwers.
Ook gangbare telers kunnen strokenteelt toepassen op spuitbreedte, zodat indien gewenst ze kunnen ingrijpen op synthetische wijze met gewasbescherming en kunstmest. De biodiversiteit gaat met sprongen omhoog evenals de weerbaarheid tegen ziekten en plagen van de cultuurgewassen. Hierboven een foto van een gangbaar bedrijf met gewasstroken op breedte van zijn spuitmachine.
Landbouwinnovatie is niet iets van de laatste jaren. Ik heb vanaf 1970 alsmaar gezocht naar landbouwmethodes die het produceren van producten beter, gemakkelijker en rendabeler maken. Ik werkte samen met collega’s in studieclubverband, bezocht proefbedrijven in het hele land en maakte excursies naar bedrijven van collega’s in Duitsland, België en Frankrijk, bijeenkomsten/vergaderingen om mijn kennis bij te spijkeren op het gebied van teelt, techniek, wettelijke regels en mijn ondernemerschap. De eerste vijftien jaar lag mijn focus vooral op het correct toepassen van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Langzaam werd mij duidelijk dat deze manier van werken nadelig is voor het milieu in en om mijn velden. Vertrouwen In 1990 heb ik meegedaan aan een project met geïntegreerde akkerbouw (telen op de biologische manier met de mogelijkheid om op gangbare wijze in te grijpen). Daardoor kreeg ik het vertrouwen dat ik ook zonder synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest kon. In 2001 heb ik mij laten certificeren voor het telen van biologische producten. Ik heb ook meer plezier en voldoening beleefd aan het biologisch boeren. Edith Schippers en overheid, beloon boeren (of ze nu gangbaar of biologisch werken) die aantoonbaar veel minder milieuvervuilende emissies veroorzaken dan gebruikelijk is in de sector, eerst met minder knellende regels en geef ze daardoor meer ruimte om hun bedrijf verder te ontwikkelen. Deze kennis willen zij ook graag overdragen aan collega’s in ontwikkelingslanden. Norbert Huijts uit Voerendaal was tot 2018 biologisch akkerbouwer in Voerendaal.
